(Xem phần 1)
Một số giải pháp để từng bước cải thiện tình trạng này
Bảo tàng hoặc đơn vị thi công trưng bày phải có người điều chỉnh ánh sáng chuyên nghiệp
Bất kể là trưng bày thường xuyên hay triển lãm tạm thời, việc điều chỉnh ánh sáng là một công việc thường xuyên của bảo tàng, do đó, việc có nhân sự hiểu biết, điều chỉnh ánh sáng một cách chuyên nghiệp là một vấn đề cấp thiết cần giải quyết. Hiện tại, hầu hết các công việc này được thực hiện bởi các thợ điện trong bảo tàng hay bất cứ một người nào có chút hiểu biết về điện. Một số người cũng có thể tạo ra kết quả tốt dựa trên nhiều năm kinh nghiệm của họ và đề xuất của các chuyên gia hoặc nhà thiết kế. Tuy nhiên, nếu dự án phức tạp hơn, ý kiến của các nhà thiết kế, các chuyên gia, các nhà lãnh đạo… những nhân sự này rõ ràng là không đáp ứng được yêu cầu. Các bảo tàng cần cử các nhân sự này đi đào tạo chuyên môn, nắm vững kiến thức chiếu sáng, bổ sung từ kinh nghiệm dự án thực tế và trở thành những người điều chỉnh ánh sáng có trình độ, chuyên nghiệp.
.jpg)
Chiếu sáng tại hành lang - không gian chuyển tiếp trong trưng bày chuyên đề Vàng trắng của người Celt tại Bảo tàng Khảo cổ học ở Herne (CHLB Đức) (Ảnh: Trương Đắc Chiến)
Cụ thể, kiến thức đó bao gồm:
- Đọc và nắm rõ được các bản vẽ thiết kế nội thất và bố trí ánh sáng. Bố trí chiếu sáng phải nắm rõ các bản vẽ liên quan và có thể sử dụng linh hoạt theo sự thay đổi của từng hiện vật, khung cảnh nhất định.
- Thành thạo sử dụng các phụ kiện quang học, giúp cho người điều chỉnh ánh sáng có thể linh hoạt thay đổi kích thước vùng sáng, góc chiếu sáng, cường độ ánh sáng phù hợp với từng hiện vật được trưng bày.
- Có kiến thức về các sản phẩm, nắm rõ các thông số và đặc tính sản phẩm của các nhà sản xuất khác nhau và lựa chọn loại đèn phù hợp trong các tình huống khác nhau.
- Trong nghệ thuật chiếu sáng cũng cần có các kiến thức về mỹ thuật, ít nhất phải hiểu ý đồ của người thiết kế và thể hiện qua ánh sáng.
Cách tốt nhất để đào tạo các nhân sự này là cử họ đi học các lớp đào tạo liên quan, tham gia các hội chợ quốc tế về thiết bị cho chuyên ngành bảo tàng, giúp họ có điều kiện tiếp xúc và nắm bắt công nghệ mới nhất cũng như tham gia các diễn đàn chuyên ngành để có thể giao tiếp, chia sẻ kinh nghiệm.
Chủ đầu tư dự án và các công ty thiết kế trưng bày bảo tàng nhất thiết phải tính đến việc thuê các nhà thiết kế chiếu sáng chuyên nghiệp làm tư vấn chiếu sáng. Công ty thiết kế trưng bày chịu trách nhiệm thiết kế nội thất tổng thể của bảo tàng, đối với ánh sáng, tốt nhất nên có đội thiết kế chuyên nghiệp để đạt được hiệu quả tổng thể, nếu không có những người thiết kế chiếu sáng chuyên nghiệp, dù có đầu tư nhiều tiền vào việc mua thiết bị, hiệu quả cũng không thể như mong muốn được. Đối với bất kỳ dự án bảo tàng nào, ánh sáng cũng cần phải được quan tâm, trọng thị vì nó là điểm nhấn cuối cùng, giúp các phần trưng bày, các hiện vật được trình hiện ra trước công chúng. Việc thiết kế chiếu sáng được thực hiện trên cơ sở thiết kế nội thất, người thiết kế chiếu sáng cần phải hiểu hết ý đồ của người thiết kế nội thất và kiến trúc sư.
Chiếu sáng nền, chiếu sáng điểm kết hợp chiếu sáng đường dẫn tại không gian giao thông trong hệ thống trưng bày thường xuyên của Bảo tàng Khảo cổ học ở Herne (CHLB Đức) (Ảnh: Trương Đắc Chiến)
Đối với thiết bị chiếu sáng
Đối với thiết bị chiếu sáng, các dự án đã thực hiện ở quy mô tương đối lớn, chúng ta vẫn thấy có tình trạng thiếu chuyên nghiệp, khi lựa chọn lựa chọn những thiết bị được cho là tốt nhất hoặc đắt tiền nhất, của những hãng nổi tiếng nhất. Trên thực tế, các tình huống khác nhau nên được xử lý theo cách khác nhau:
- Ánh sáng chung ở sảnh hoặc các lối đi, chiếu sáng ngoại thất của bảo tàng không yêu cầu quá chuyên nghiệp, chỉ cần phù hợp.
- Mỗi một nhà sản xuất có những ưu thế riêng về thiết bị, có những hãng có ưu thế về đèn chiếu sáng không gian chung, đèn rọi, đèn cắt sáng hay đèn chiếu sáng nền (wall washer light). Không nhà sản xuất nào có thể làm tốt tất cả các loại đèn cho các không gian chiếu sáng của bảo tàng. Với một thiết kế tốt, chúng ta có thể dễ dàng lựa chọn nhiều loại đèn của các nhà sản xuất ít nổi tiếng nhưng đặc trưng, đáp ứng được yêu cầu, có hiệu suất tốt hơn và giá cả phải chăng hơn.
Khi các vấn đề về thiết kế chiếu sáng, thiết bị chiếu sáng và điều chỉnh ánh sáng được giải quyết một cách hiệu quả, chúng ta mới có thể mong đợi có những dự án chiếu sáng trưng bày bảo tàng đạt yêu cầu như mong muốn, tiếp cận được với các tiêu chuẩn của bảo tàng thế giới.
Nguyễn Quốc Bình
Trưởng phòng Trưng bày, Bảo tàng Lịch sử quốc gia
Nguồn bài viết: https://baotanglichsu.vn/vi/Articles/3099/72895/chieu-sang-trong-bao-tang-may-van-dje-can-trao-djoi.html